Karadeliklerden doğan esrarengiz yıldızlar

Avrupalı gökbilimciler yeni bir yıldız oluşum kaynağı belirledi.

Avrupa Güney Gözlemevi (ESO)’daki bilim insanları, galaksilerin merkezinde yer alan süper-kütleli karadeliklerden dışarıya atılan güçlü madde çıkışlarının yeni yıldızlar oluşturduğunu keşfetti.

ESO’dan yapılan açıklamaya göre, Birleşik Krallık önderliğindeki bir Avrupalı gökbilimciler ekibi, Şili’deki VLT (Çok Büyük Teleskop) ile Dünya’dan yaklaşık 600 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan ‘IRAS F23128-5919’ adlı iki galaksi arasındaki çarpışma sürecini gözlemledi. (1 ışık yılı = Yaklaşık 10 trilyon kilometre). Güneyde yer alan galaksinin merkezindeki süper-kütleli karadeliğin yakınlarında şiddetli madde rüzgarı -taşan madde – tespit edildi. Burada yeni yıldızların doğmakta olduğuna dair ilk belirgin kanıtlar elde edildi.

Araştırmaya göre, bu tür madde rüzgarları galaksilerin aktif ve çalkantılı merkezlerinde oluşan yüksek enerji üretimiyle ortaya çıkıyor. Çoğu galaksinin merkezinde sakin halde bulunan süper-kütleli karadelikler, etraflarındaki maddeyi tüketmeye başladıklarında çevrelerindeki gazı ısıtmaya başlıyor. Isınan gaz güçlü ve yoğun rüzgarlar şeklinde ev sahibi galaksinin merkezinden dışarıya doğru atılıyor.

iras1
600 milyon ışık yılı uzaklıkta çarpışan iki galaksi (IRAS F23128-5919) – Hubble/NASA

İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nden ekip lideri Roberto Maiolino, “Bir süredir bu akıntıların yıldız oluşumu için yeterli koşulları barındırdıklarını düşünüyorduk ancak gözlenmeleri oldukça güç olduğundan henüz kimse görememişti. Elde ettiğimiz sonuçlar heyecan verici çünkü burada yıldızların oluşmakta olduğunu tartışmasız bir şekilde ortaya koyuyor. Eğer çoğu yıldız böyle bir karadelik akıntısında meydana geliyorsa galaksi evriminde tamamen yeni bir senaryo ile karşılaşabiliriz” dedi.

Araştırma ekibi, süper-kütleli karadelikten gelen madde akıntısı içinde bulunan ve yeni doğmakta olan bir yıldız popülasyonu tespit etti. Buradaki yıldızların yaşlarının birkaç 10 milyon yıldan daha az olduğu düşünülüyor. Galaksinin dış kısımlarındaki yıldızlardan daha sıcak ve parlak oldukları görülüyor.

gama1
Şili’deki VLT (Çok Büyük Teleskop)

Gökbilimciler yıldızların hareketlerini ve hızlarını da belirleyebildi. Bölgedeki çoğu yıldızdan gelen ışığa göre bunlar galaksi merkezinden dışarıya doğru çok yüksek hızlarda hareket ediyorlar.

Keşif, bilim insanlarının astrofiziğin bazı alanlarındaki anlayışları üzerine yeni ve heyecan verici bilgiler ekliyor: Örneğin galaksilerin şekillerini nasıl kazandıkları, galaksiler-arası uzayın ağır elementlerce nasıl zenginleştiği, hatta açıklanamayan kozmik kırmızı-ötesi arkafon ışımasının nereden kaynaklandığı gibi..

Karadelik yakınlarındaki aşırı koşullarda oluşabilen yıldızlara dair onaylanmış ilk gözlemlerin yer aldığı araştırmanın sonuçları Nature dergisinde yayınlandı.


(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir