ÜRÜN DİRİER / İSTANBUL
Twitter: @DirierUrun
ABD merkezli ünlü Ar-Ge şirketi Xerox PARC’taki bilim insanları, beynin yüzeyine yerleştirilerek sinirsel işlevini yitirmiş bölgeleri elektromanyetik sinyaller aracılığıyla tetikleyebilecek saç teli gibi bir protez geliştirdi. Bu protezler gelecekte insanlar üzerinde kullanıldığında, örneğin görme fonksiyonunu kaybetmiş bir bireye belli bir düzeyde görme imkanı sağlayabilecek.
Xerox PARC’ın geliştirdiği sinir protezi konsepti, Harvardlı bilim insanları tarafından fareler üzerinde başarıyla denendi. Yapılan çalışma Science Advances dergisinde ‘proof of concept’ (kavramın ispatı) tanımlaması ile yayınlandı. Harvard Tıp Fakültesi’nden araştırmacılar, sinir protezini fareler üzerinde test etti ve beyne sinir protezleri yerleştirilebileceğini ispatladı. Söz konusu sinirsel protez ile sinirsel uyarılma işlevini yitirmiş bölgeler tetiklenerek bu bölgelere bağlı olan fonksiyonların tekrar kullanılabilmesi hedefleniyor.
Harvard Tıp Fakültesi’nin araştırma hastanesi Massachusetts General Hospital’ın test ettiği yeni nesil protez, şimdilik beynin içine değil, yüzeyine yerleştirilerek kullanılabiliyor. İlerleyen zamanlarda ise protezin beyin dokusu içine yerleştirilerek test edilmesi bekleniyor. Beyne yerleştirilecek sinir protezinin göndereceği sinyallerin görsel korteksi tetiklemesi sonucu, görme sorunu olan kişiler belli şekil ve oranlarda görebilme imkanına kavuşabilecek.
Fareler üzerinde yapılan başarılı deneylerden sonra, bilim insanları söz konusu teknolojiyi, bir sonraki aşamaya geçirerek primatlar (iri beyinli, el ve ayaklı üst düzey memeli canlılar) üzerinde denemeye hazırlanıyor. Üzerinde çalışılan teknolojik protezin belli bir gelişmişlik düzeyine geldikten sonra, vücudun beyin dışındaki bölgelerinde yaşanan sinirsel sorunların giderilmesinde de kullanılması amaçlanıyor.
Araştırma kapsamında, yüz kaslarını hareket ettiremeyen bir farenin beynine gönderilen sinyaller aracılığıyla yüzünü hareket ettirebilmesi sağlandı. Manyetik dalgaların doku ve biyolojik maddelerden etkilenmeden kusursuz şekilde işlev gösterdiği görüldü. Bilim insanlarının ellerindeki bulgular, bize bobin tabanlı protezlerin halihazırda kullanılan elektrot tabanlı cihazlara göre daha kullanışlı bir alternatif olabileceğini gösteriyor.
Protez sinir cihazlarının sıkça karşılaşılan, elektrotların beyin dokusu ile etkileşime girdikleri anda ortaya çıkan mekanik problemlerin de üstesinden gelmesi gerekiyor. Sinirsel aktiviteleri tetikleyecek kadar gelişmiş bir protez teknolojisini beyinde uzun vadeli kalacak şekilde yerleştirme çabasının çok büyük ve külfetli bir iş olacağı düşünülüyor. Ancak güncel araştırmalar, bu tür zorlukların enjekte edilebilir elektrotlar, gelişmiş nano teknolojik üretim stratejileri veya vücut içinde zamanla çözünüp yok olabilen biorezorbabl teknolojisi ile aşılabileceğini öngörüyor.
VÜCUDUN DİĞER BÖLGELERİ İÇİN DE GELİŞTİRİLEBİLİR
Bilim insanları önümüzdeki dönemde araştırmayı bir kademe ileriye taşıyarak protezi maymunlar üzerinde denemeyi amaçlıyor. Yapılacak deneyde görme yeteneğini kaybetmiş maymunların, sinir protezleri aracılığı ile görsel kortekslerinin tetiklenmesiyle normalde gözler tarafından gönderilen sinyallerin yarattığı etkilerin simüle edilmesi ve bu sayede görme duyusunun gözler olmadan oluşturulabilmesi amaçlanıyor. Xerox PARC araştırmacısı Bernard Casse, “Deneyin sonunda maymunların sadece aydınlık, karanlık veya basit geometrik şekilleri algılayarak bir labirentin içinde yollarını bulabilecek hale gelmelerini amaçlıyoruz” diyor.
Araştırmayı destekleyenler arasında ABD’deki Florida Üniversitesi de bulunuyor. Buradaki uzmanlar, protezin fareler üzerindeki uzun vadeli etkilerini araştırmayı amaçlıyor. California Üniversitesi’nden Todd Coleman ise projenin insanlar üzerinde uygulanabilmesinin zaman alacağını, ancak gelişmelerin umut vadedici olduğunu belirtiyor: “Etkisi öncelikle beyinin çeşitli bölgeleri üzerinde test edilmeye devam edilecek olan protezin, vücudun diğer bölgelerinde bulunan nöronlar üzerinde de kullanılabilme olasılığı heyecan verici. Bu durumda hazım sorunları ve post travmatik stres bozuklukları gibi problemlerin semptomlarının saptanıp doğrudan müdahale yapılabilmesi mümkün hale gelecek.”
Üç yıl sürecek olan proje, eski ABD Başkanı Barack Obama’nın 2013’te sinirsel hastalıklara etkili şekilde müdahale edilebilmesi amacıyla oluşturduğu ‘BRAIN Initiative’ tarafından da destekleniyor.
Kaynak: Sonmucid