Etiket: Chicxulub krateri

Mısır mitolojisindeki kötülük tanrısı Yılan Şeytan (Apophis)’ten ismini alan bir göktaşı, keşfedildiği 2004 yılından bu yana hem bilim çevrelerini hem de komplo teorisyenlerini meşgul ediyor. Astronomideki adı ‘99942 Apophis’ olan bu asteroidin yeryüzüne çarpma olasılığı birçok araştırmaya konu oldu. 2029, 2036 ve 2068 tarihleri öne çıkıyor ancak ortak bir kanıya varıldığı söylenemez. 

İtalya’daki Torino Gözlemevi’nden gökbilimci Alberto Cellino da tartışmaya katılan uzmanlardan birisi. Astrowatch.net’e konuşan Cellino, tarihlerle ilgili değişiklikler olsa da 2,5 futbol sahası büyüklüğündeki dev göktaşının Dünya’ya çarpma ihtimalinin hiç de azımsanamayacağını söylüyor: “Belirlenen tarihlerde bize yaklaşacak ancak bir çarpışma ihtimali oldukça düşük. Bununla birlikte her kesişmede yörüngesi bilmediğimiz oranlarda biraz daha değişecek. Bu da onu uzun vadede öngörülemez hale getiriyor.”

Bu durum, şu an çarpma tehlikesi olmayıp da gelecekte riskli hale gelebilecek bütün NEO’lar (gezegenimiz etrafında dönen tehlikeli göktaşları) için geçerli. NASA bünyesindeki Jet Tahriki Laboratuvarı’nın eski araştırmacılarından Allan Harris, “Şu an kataloglarımız içinde kesin çarpacak dediğimiz bir meteor yok. Kusurlu, değişken yörüngelerinden ötürü uzak gelecekte risk potansiyeli olan gök cisimleri var. Bilinen göktaşlarından hiçbirisi, hesapladığımız ihtimalleri aşarak aniden Dünya’ya çarpacak ya da bilinen asteroitleri etkileyerek yönlerini bize doğru değiştirecek konumda değil” diyor.

Harris, yine de Dünya’ya yakın cisimlerin çarpma ihtimallerini derecelendirmek için kullanılan Palermo Ölçeği’ne göre Apophis’in 1,10 seviyesinde, Torino Ölçeği’ne göre 4. seviyede olduğunu belirtiyor. Risk taşımasının en büyük nedeni ise büyük bir yıkıma neden olabilecek olan 370 metrelik çapı. Yörüngesi, şu an bilemediğimiz bir sebepten ötürü değişebilir. Apophis, yukarıda belirttiğimiz tarihlerde her Dünya’ya yaklaştığında ortalama 22 bin kilometre yakınımızdan geçecek. Bu uzaklık, geçişin bize iletişim ve meteoroloji uydularından biraz daha yakın olacağı anlamına geliyor.

2004 yılında ABD’deki Kitt Peak Ulusal Gözlemevi kullanılarak keşfedilen ‘99942 Apophis’ ilk olarak 13 Nisan 2029’da Dünya’ya yaklaşacak. Bu tarihteki çarpma ihtimali sadece yüzde 2,7. Biraz daha tehlikeli geçişi ise 13 Nisan 2036’da gerçekleşecek. 2036’da Dünya ile Ay arasından geçerken yüzde 3 oranında Dünya’ya çarpma olasılığı bulunuyor. Apophis’in 12 Nisan 2068’de Dünya’ya çarpması tehlikesi ise 150 binde 1 olarak öngörülüyor. Uzmanlar bu büyüklükteki bir göktaşının 80 bin yılda bir gezegenimize çarptığını belirtiyor. 

Her ne kadar bilimsel olasılıklar düşük gibi görünse de Apophis komplo teorisyenleri için oldukça ilginç bir konu. Panik yaşanmaması için gerçeklerin saklandığını iddia eden birçok görüş mevcut. Bunda en büyük etken, göktaşının yol açabileceği yıkımın seviyesi. Sentry Risk Masası ölçeğine göre, eğer Apophis yeryüzüne çarpsaydı 750 megatonluk bir kinetik enerjiyle atmosferimize girer ve 4,3 kilometre genişliğinde bir krater oluştururdu. Özellikle çarpışma rotalarında yer alan Kuzey ve Güney Amerika’da en az 10 milyon insan hayatını kaybederdi.

750 megatonluk infilakın şiddetini kıyaslayacak olursak; yeryüzünde patlatılan en büyük hidrojen bombasının (Tsar Bomb) gücünün 57 megaton olduğunu hatırlatabiliriz. 1908’de Sibirya’da meydana gelen gizemli Tunguska olayında, 20 milyon kilometrekarelik bir alanı etkileyen ve ormanları dümdüz eden gökyüzü patlaması 3 – 10 megaton arasındaydı. Endonezya’daki Krakatoa volkanı 1883’te püskürdüğünde patlamanın gücü 200 megatondu ve yoğun olmayan nüfusa rağmen 36 bini aşkın insan hayatını kaybetmişti. Şubat 2013’te Rusya’nın Çelyabinsk kenti semalarında patlayan, 10 ton ağırlığında ve 20 metre çapındaki meteor, 1400’ü aşkın kişinin yaralanmasına sebep olmuştu.

Tabii ki Apophis’in gücü, 66 milyon yıl önce dinozorları tarihten silen meteorla boy ölçüşemez. Meksika açıklarında, okyanus tabanındaki dev Chicxulub kraterini oluşturan ve yeryüzündeki yaşamı sonsuza kadar etkileyen o büyük göktaşının gücü 100 milyon megaton yani 100 teratondu. 

Apophis’i yakından incelemek adına değişik ülkelerde bazı uzay görevleri gündeme gelmiş olsa da hiçbiri hayata geçirilecek kadar finansal kaynağa sahip olamadı. Şimdilik en ciddi projeyi Çin’in hazırladığı görülüyor. Pekin hükümeti, 2020’den sonra Dünya’ya yaklaşık 30 bin kilometre kadar yaklaşacak olan asteroide insansız uzay aracı göndermeyi planlıyor. Apophis’i yakından incelemek isteyen Çinli bilim insanları, iki farklı göktaşına ise keşif aracı indirmenin çalışmalarını sürdürüyor.

İnsanoğluna büyük kayıplar verdirecek meteorlar, popüler kültürde, sinema ve edebiyatta her zaman ilgi çekici konulardan birisi oldu. Id Software firmasının hazırladığı ‘Rage’ adlı bilgisayar oyunu, Apophis’in çarpışından sonra Dünya’nın halini gösteren post-apokaliptik bir gelecekte geçiyor. Hatta söz konusu göktaşının 2036 yılında çarpacağına inananlar tarafından hazırlanan ve bir geri sayımın yapıldığı web sitesi bile mevcut:

http://www.99942-apophis.com/

(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)