Yeni bir atom altı parçacık keşfedildi

Evrenin ilk koşullarını oluşturmaya çalışan CERN araştırmacıları görülmemiş baryon türü buldu.

İsviçre – Fransa sınırı altında yer alan Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü (CERN) bünyesindeki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda görevli bilim insanları, yeni bir atom altı parçacık keşfettiklerini duyurdu.

İngiliz The Independent gazetesinin haberine göre, uzun süredir teoride var olduğu kabul edilen ancak daha önce hiç görülmeyen bir ‘baryon’ türünün anlık keşfi açıklandı. (Baryon: Şimdilik daha küçük parçalara ayrılamayacağı teorize edilen madde parçacıkları kuarklardan 3 tanesinin bir araya gelmesiyle oluşan hadron maddesi türü)

İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden deneye katılan fizikçi Guy Wilkinson, 27 kilometre uzunluğundaki bir tünelden oluşan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’ndaki yüksek hızlı çarpışmaların, ‘Xicc++’ adı verilen baryon parçacığının bir saniyeliğine gözlenmesini sağladığını belirtti. Yeni keşfedilen parçacığın 3 bin 621 mega elektron volt ağırlığında olduğu belirtildi. Bu, yeni parçacığın en bilindik baryondan 4 kat daha ağır olduğunu gösteriyor.

xicc-baryon-lhcb
Üç kuarktan oluşan Xicc++ baryon parçacığı illüstrasyonu (CERN)

Bilim insanları, çok kısa da olsa bu anın, parçacık fiziğinde kayda değer biçimde uzun bir süre olduğunu kaydediyor. Baryonun, iki ağır, bir hafif kuarka sahip olduğu, normalde baryonlarda bir ağır kuark bulunduğu belirtiliyor.

Wilkinson, baryondaki iki ağır kuarkın birbirleriyle dans eder gibi hareket ettiğini, hafif kuarkın dans eden çiftin etrafında dolaştığını anlatıyor: “İnsanlar uzun zamandır bunu bekliyordu. Keşif fizikçilerin araştırması için yeni bir baryonlar ailesini açığa çıkardı.”

Parçacıklara kütlelerini verdiği düşünülen Higgs Bozonu, İsviçre – Fransa sınırında yerin 100 metre altında bulunan CERN tesislerinde yapılan deneyler sonucu 2013 yılında keşfedilmişti.

cern-11
CERN bünyesindeki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’ndan bir bölüm / Getty

BÜYÜK HADRON ÇARPIŞTIRICISI NEDİR?

Dünyanın en büyük ve en güçlü parçacık çarpıştırıcısı, şimdiye kadar inşa edilmiş en büyük, en karmaşık deneysel tesis ve dünyadaki en büyük tek makine diyebiliriz. En az 10 milyar dolar harcanan dev cihaz, maddeyi yüksek sıcaklık ve yüksek yoğunlukta incelemek için tasarlandı.

Burada yapılan deneyler, evreni oluşturan parçacıkların keşfedilmesini amaçlıyor. Bilim insanları evrenin büyük bölümünü oluşturan karanlık madde hakkında yeni bilgilere ulaşmayı da hedefliyor. Çarpıştırıcı, evrenin ilk koşullarını gözlemlememizi sağlayacak ekstrem koşullar oluşturarak yeni parçacıklar ve davranışlarını izleme imkanı veriyor. Tüm bu gözlemler evreni anlama ve geçmişini öğrenme açısından oldukça önemli.

Büyük Hadron Çaprıştırıcısı ilk kez Eylül 2008’de, yaklaşık 14 milyar yıl önce evrenin oluşumunu hazırlayan Büyük Patlama (Big Bang)’in mini versiyonlarını üreterek bu sürecin sırlarının anlaşılmasını sağlaması amacıyla çalıştırılmıştı. O dönemden bu yana yapılan 5 büyük deney ile atom altı parçacıklar bulundu ve yeni fizik keşiflerine imza atıldı.


(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)