Barnard yıldızı etrafında dönen esrarengiz bir gezegen

Sönük güneşinden gelen zayıf ışık, ‘Barnard Yıldızı b’ gezegeninin yüzeyinde derin gölgeler oluşturuyor.

Sadece 6 ışık yılı uzağımızda – ki astronomik rakamlar söz konusu olduğunda oldukça yakın sayılır – Dünya’nın 3,2 katı kadar kütleye sahip dev bir gezegen keşfedildi. (6 ışık yılı, yaklaşık 57 trilyon kilometre demek.)

Avrupa Güney Gözlemevi (ESO)’dan yapılan açıklamaya göre, uluslararası çapta bir teleskoplar dizgesi ile alınan verileri kullanan Kızıl Noktalar – CARMENES gözlem kampanyası, bu donmuş ve sönük bir şekilde aydınlatılan süper – dünyayı ortaya çıkardı.

‘Barnard Yıldızı b’ (Barnard’s Star b) adı verilen gezegen, Dünya’ya ikinci en yakın öte-gezegen olarak kayıtlara geçti. Toplanan verilere göre bu kayalık küre, kendi yıldızının çevresinde ortalama 233 günde dolanıyor.

Gezegene ev sahipliği yapan Barnard Yıldızı ise bir kırmızı cüce ve soğuk. Küçük kütleli yıldız, yeni bulunan dünyayı az miktarda aydınlatabiliyor. Gezegenin Barnard Yıldızı’ndan aldığı ışık miktarı, Dünya’nın Güneş’ten kazandığı enerjinin sadece yüzde 2’si kadar. Bu sebeple Barnard Yıldızı b gezegeninin yüzeyini kaplayan gölgeler ve derin karanlıklar, gökbilimcilerin hayal gücünü besleyen gizemlere ev sahipliği yapıyor.

Aşağıdaki video klipte, gezegenin yüzeyine ilişkin bir animasyon yer alıyor:

Söz konusu gezegen, yıldızına görece yakın olması dışında — Dünya ve Güneş arasındaki uzaklığın sadece 0,4 katı kadar — buz çizgisi yakınında yer alıyor. Burada su gibi uçucu bileşenler yoğunlaşarak katı buza dönüşebiliyor. Ürkütücü, dondurucu ve karanlık diyar, –170 derece gibi yüzey sıcaklıklarına sahip olabilir, bu da onu bildiğimiz anlamda yaşam için pek misafirperver bir ortam yapmıyor.

Barnard Yıldızı, Güneş’e en yakın tekil yıldız. Yıldızın kendisi eski – muhtemelen Güneş’ten iki kat yaşlı – ve görece hareketsiz olsa da, gecelerimizde gökyüzündeki en hızlı görünür harekete sahip yıldız olarak biliniyor.

Süper-dünyalar, Barnard Yıldızı gibi küçük kütleli yıldızların etrafında oluşan en yaygın gezegen türleri. Barnard Yıldızı’nın etrafındaki bir gezegene dair daha önce yapılan aramalar hayal kırıklığı ile sonuçlanmıştı. Bu son gelişme, yalnızca tüm dünya genelindeki teleskoplara bağlı yüksek hassasiyetli birçok aygıt ile alınan ölçümlerin birleştirilmesi sonucu mümkün oldu.

İspanya’daki Catalonia Uzay Çalışmaları Enstitüsü ve Uzay Bilimleri Enstitüsü’nden ekip lideri Ignasi Ribas, “Çok dikkatli bir analizden sonra, gezegenin orada olduğundan yüzde 99 eminiz. Bununla birlikte, bu hızlı hareket halindeki yıldızı gözlemeye devam edeceğiz, çünkü yıldız parlaklığında meydana gelen, bir gezegen gibi davranan ve olasılık dışı olmayan, doğal değişimleri elememiz gerekiyor” diyor.

DOPPLER ETKİSİ

Gökbilimciler, Barnard Yıldızı b’yi bulabilmek için ‘Doppler Etkisini’ kullandı. Gezegen, yıldızının etrafında dolandığı esnada, kütleçekimi etkisi ile yıldızı kendisine doğru çeker. Yeryüzünden bakıldığında yıldız uzaklaşıyorsa, tayfı kırmızıya, yani daha uzun dalgaboylarına doğru kayar. Benzer şekilde Dünya’ya yaklaştığı esnada yıldız ışığı daha kısa, mavi dalgaboylarına doğru kayar. Gökbilimciler bu etkinin avantajını kullanarak yörüngesindeki gezegen nedeniyle yıldızın hızında meydana gelen değişimleri hassas bir şekilde ölçebilmektedir.

DÜNYA’YA EN YAKIN ÖTE GEZEGEN: PROXIMA CENTAURI B

Barnard Yıldızı ve etrafında dönen gezegeni, bize çok yakın gibi görünüyor olsa da, aslında Güneş’e en yakın yıldızlar Alfa Centauri üçlü yıldız sisteminin üyeleridir.

2016 yılında, ESO teleskoplarını ve diğer tesisleri kullanan gökbilimciler, Dünya’ya en yakın yıldız sisteminde bir gezegenin varlığına dair açık kanıtları ortaya çıkardı. Proxima Centauri b adı verilen bu gezegen, Dünya’dan sadece 4 ışık yılı uzaklıkta bulunmakta. Söz konusu gezegenin bilinen yaşama uygun olup olmadığına dair araştırmalar ise halen devam ediyor.