ABD’deki New York Mount Sinai Üniversitesi’nde görev yapan Türk uzman Zeynep Gümüş, akciğer kanseri riskini artıran bir tür gen bozukluğu buldu.
Voice of America (Amerika’nın Sesi)’nin haberine göre, Gümüş’ün araştırmasında ortaya çıkan gen bozukluğu bulunan kişilerin, akciğer kanserine yakalanma riski yüksek olduğu için bu kişilerin gerekli önlemleri alması temin edilebilecek.
Araştırmalarının sonucu ile kanser hastalığının teşhis ve tedavisinde gelinen son noktayı anlatan Zeynep Gümüş, “Hastadan kan ve tükürük örneği aldıktan sonra DNA dizilimine bakıyoruz. 3 milyar harf varsa DNA’da, hangi harflerde bozukluk var ve bu bozukluklardan hangisi kansere sebep olabilir onu bulmaya çalışıyoruz. Bunun için hem hastalardan örnek alıyoruz hem de sağlıklı insanlardan ki sağlıklı insanlarda olmayan mutasyonları bulalım. Çünkü her insanda belli genetik değişiklikler olur. Ve bu her insana özeldir. Saç renginiz boyunuzun uzunluğu falan değişiklik oluyor ama bazı genlerde, bunlar kanseri önleyen genler de olabilir, sebep olan genler de olabilir. Bunlardaki bozukluklar ileride kansere yol açabiliyor. Bunları araştırıyoruz, bunları bulmaya çalışıyoruz. Özellikle akciğer kanserinde” dedi.
“İNSANLAR HİÇ SİGARA İÇMESE DE AKCİĞER KANSERİNE YAKALANABİLİR”
Yaptıkları araştırmalar sonucu akciğer kanserini artıran bir gen bozukluğu tespit ettiklerini kaydeden Gümüş, buluşlarının Klinik Kanser Araştırması dergisinde yayınlandığını söyledi.
Amerikan Kanser Derneği’nin yayın organında yer alan makaleye ilişkin bilgi veren Gümüş, ”Burada bizim bulduğumuz, DNA’nın tamiriyle uğraşan genlerde eğer bir bozukluk varsa bu akciğer kanseri riskini çok daha fazla artırıyor” diye konuştu. Bu genlerde kalıtımsal bozukluğu olmayanların da dışsal faktörlerle kansere yakalanma riski olduğunu hatırlatan Gümüş, bulgularını şöyle anlattı:
“Bazı insanlarda doğuştan bu bozukluk var ve bu insanlar hiç sigara da içmeseler bu insanlarda ileride akciğer kanseri olabilir. Bizim bulduğumuz bu genler DNA’yı tedavi ediyor, tamir ediyor. Ama bu tamir mekanizmasında bir bozukluk olursa orada zaman içerisinde mesela günlük sokağa çıkıyorsunuz, işte mazot kokluyorsunuz ya da tamamen şansa dayalı DNA’da bozukluklar olabiliyor. Bunu tamir edemiyor hücre. Hücre tamir edemediği zaman da kansere doğru gidebiliyor. Eğer bu insanları, genleri biz bulabilirsek o zaman bu insanlar sürekli tetkike giderler. Eğer tetkike giderlerse ve kanser başlarsa onlarda önlemi hemen alınabilir. Çünkü akciğer kanserinde en önemli şey erken evrede yakalanması. Eğer birinci evrede yakalanırsa akciğer kanseri, kurtulma olasılığı çok yüksek. Ama üçüncü ya da dördüncü evrede yakalanırsa o zaman kurtuluş olasılığı çok daha fazla düşüyor ve riskler çok daha fazla artıyor tedaviyle ilgili olan riskler. Bizim amacımız kalıtımsal olarak DNA’sında bozukluk olan insanlarda hangi bozukluklar bunlarda var. Ve bunlara karşı ne yapabiliriz. Şu anda bizim bulduğumuz genlere karşı yapılabilecek tek şey sürekli tetkik edilmesi. Ama aynı zamanda o kişi kalıtımsal bozukluğu var ve sigara içiyorsa kesinlikle sigarayı bırakması gerekiyor mesela.”
Bu genlerdeki bozukluğun tedavi imkanının şu anda bulunmadığını aktaran Gümüş, ”Şu anda tedavi yok ama bunun araştırmaları yapılıyor. CRISPR CAS diye bir metot var bu çeşitli kalıtımsal hastalıklar için araştırılıyor ama henüz insan deneylerine gelmedi. İleride olabilir. İleride düşünün ki bir bebek daha belki de doğmadan ya da doğduktan sonra bu kalıtımsal risk faktörleri hemen tedavi edilebilecek belki ama bununla ilgili etik sorunlar da var. Çünkü bazı insanlar diyor ki, ‘o zaman gerçekten genetiğiyle oynanmış insanlar olacağız” diyor.
ZEYNEP GÜMÜŞ KİMDİR?
Milli sporcu, gazeteci ve yazar Ali Gümüş’ün kızı olan Zeynep Gümüş, Boğaziçi Üniversitesi kimya mühendisliği bölümünden mezun oldu. ABD’de Princeton Üniversitesi’nden kazandığı bursla doktorasını yaptı. Pennsylvania Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Cornell Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmalarını gerçekleştirdi. Gümüş, Halen Mount Sinai Tıp Fakültesi’nde yardımcı doçent olarak çalışıyor.