Evrendeki en parlak ve uzak pulsar!

Uzayda nabız gibi atan bu gizemli gök cisminin sesi 50 milyon ışık yılı uzaklıktan dinlenebiliyor.

Dünya’dan yaklaşık 50 milyon ışık yılı uzaklıktaki bir pulsarın daha önceki ölçümlere göre en az 1000 kat daha fazla parladığı ortaya çıktı. Büyük bir yıldızdan arta kalan ve hızla dönen bu olağanüstü gök cismi, bir saniyelik sürede Güneş’in 3 buçuk yılda ürettiği enerjiyi açığa çıkarıyor.

Öncelikle basit bir dille pulsarların ne olduğunu anlatalım. ‘Atarca’ ya da ‘vuruşlu yıldız’ da denilen pulsar, kalp atışları gibi düzgün aralıklarla uzaya radyo dalgaları gönderen ve kendi etrafında hızla dönen nötron yıldızıdır. Dev yıldızların çekirdek çöküşlerinin ardından ya da süpernova (yıldız patlaması) sonucu proton ve elektronların nötronları oluşturmak için birbirleri içinde erimesiyle bu gizemli nötron yıldızları meydana geliyor. Titreşir gibi görünmeleri, dönmelerinden kaynaklanıyor.

Avrupa Uzay Ajansı (ESA)’dan yapılan açıklamaya göre, XMM-Newton Uzay Teleskobu ile 13 yıldır incelenen ‘NGC 5907 X-1’ kodlu pulsar, bilinen evren içindeki en uzak ve parlak nötron yıldızı. Kendi etrafındaki dönüşünü 1,13 saniyede tamamlıyor. Bilinen en parlak pulsardan ise 10 kat daha fazla ışıldıyor.

ngc_5907_x-1_record-breaking_pulsar_node_full_image_2
NGC 5907 X-1 pulsarının yerini ve vuruş hızını gösteren grafik (ESA)

‘NGC 5907 X-1’ hakkındaki araştırmayı yürüten İtalya’daki INAF Gözlemevi’nden Gian Luca Israel, bu sıradışı gök cisminin 2003 yılında 1,43 saniye, 2014’te ise 1,13 saniyede bir nabız gibi attığını belirterek, bunun Dünya’da aynı süre içinde günün 5 saat kısalması anlamına geleceğini kaydetti.

Sadece bir nötron yıldızının bu kadar hızla dönerken kompakt kalabileceğini vurgulayan İtalyan gökbilimci, “Daha önce, yıldızları yiyerek beslenen ve Güneş’ten en az 10 kat büyük olan karadeliklerin böyle olağanüstü parlaklıklara ulaşabileceğini düşünüyorduk. Fakat gözlemlediğimiz cismin hızlı ve düzenli titreşimleri, bir nötron yıldızına ait ipuçları sunuyor ve onu karadeliklerden ayırıyor” açıklamasını yaptı. Araştırma sonuçları bilim dergisi Science’ta yayınlandı.

Aşağıdaki videoda Samanyolu Galaksisi içindeki 5 farklı pulsardan gelen radyo dalgalarının seslerini dinleyebilirsiniz. Nabız gibi atan her ses, nötron yıldızının kendi etrafında bir kere dönüşüyle ortaya çıkıyor.


(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)