Karadelik nedir? Uzayın derinliklerindeki gizemli bölgelerden olan karadelikler, akılları zorlayan büyüklükleri, uzaklıkları ve bilinmezlikleri ile gökbilimcilerin başını döndürüyor. Bütün fizik kurallarını alt üst eden bu esrarengiz yapılara dair çoğu teorik olmak üzere çok az şey biliyoruz. Avustralya’daki bilim insanlarının son keşfi ise süper kütleli bir karadelik hakkında ufuk açıcı bilgiler sunuyor.
Bilimsel çalışmaların yer aldığı ArXiv.org’da yayınlanan makaleye göre, Avustralya Ulusal Üniversitesi (ANU) Astronomi ve Astrofizik Araştırma Okulundan bilim insanları, Dünya’dan 12 milyar ışık yılı uzaklıkta, Güneş’ten yaklaşık 20 milyar kat geniş olan bir süper kütleli karadeliğin varlığını tespit etti. Bu dev yapının, her iki günde bir Güneş kadar kütleyi yutarak genişlemeye devam ettiği ve en hızlı büyüyen karadelik olarak kayıtlara geçtiği belirtiliyor. Öyle ki, büyüme hızıyla oluşan sürtünme ve açığa çıkan gazlar sebebiyle içinde bulunduğu galaksiden binlerce kat parlak durumda.
Sayıların biraz daha anlam ifade edebilmesi için şu yardımcı bilgileri vermek gerekiyor. 1 ışık yılı (yani ışığın bir yılda aldığı mesafe), yaklaşık 10 trilyon kilometre demek. Güneş’in içine de hacim olarak 1 milyon 300 bin tane Dünya’nın sığabileceğini hatırlatabiliriz.
Söz konusu çalışma, ANU Siding Spring Gözlemevi’ndeki SkyMapper Teleskobu ile Avrupa Uzay Ajansı’nın Gaia uydusundan elde edilen veriler ışığında yapıldı. Araştırmayı yürüten ekibin lideri Doktor Christian Wolf, “Eğer bu dev karadeliği Samanyolu Galaksisinin kalbine koysaydık, onu çıplak gözle Ay kadar büyük ve dolunaydan 10 kat parlak görebilirdik göğümüzde. Güneş kadar olmasa da geceleri dünyayı aydınlatırdı. Diğer tüm yıldızları görünmez hale getirirdi. Ayrıca öyle güçlü x ışını yayıyor ki yeryüzünde hayat imkansız hale gelirdi” diyor.
Evrenin ilk zamanlarından kalan ‘canavar’ karadeliğin nasıl bu kadar çabuk büyüdüğünü bilmediklerini belirten Wolf, şunları söylüyor: “Teleskoplarımız bu karadeliklerin önündeki göksel objelerin gölgelerini görebiliyor. Hızla genişleyen karadelikler, etraflarındaki gazları iyonize edip olağanüstü derecede parlayarak çevrelerindeki sisi kaldırıyor ve evreni daha transparan bir hale getiriyor.”
Wolf, önümüzdeki yıllarda faaliyete geçmesi planlanan yeni yer ve uzay teleskopları sayesinde süper kütleli karadeliklere ilişkin birçok yeni keşif yapılacağını sözlerine ekliyor.
KARADELİK NEDİR?
‘Kozmik canavarlar’ olarak da nitelendirilen karadelikler, çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve hatta ışığın dahi kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, kütlesi büyük gök cisimleri olarak biliniyor. Karadeliklerin ‘tekillik’ özellikleri sebebiyle üç boyutlu olmadıkları, sıfır hacimli oldukları iddia ediliyor. Sahip oldukları ‘yokluğun’ içinde zamanın yavaş aktığı veya hiç akmadığı tahmin ediliyor.
Astronomide hala en büyük soru işaretlerinden birisi olan karadelikler, gizemli varlıkları nedeniyle fizikçilerden gökbilimcilere kadar birçok uzmanın merak ettiği ve üzerinde çalıştığı alanlardan birisi.
Bilinen evrendeki süper kütleli karadelikler, Güneş’ten 25 milyar kat genişliğe ve 50 milyar kat fazla kütleye ulaşabiliyor.