Nitelikli Bilim, Teknoloji ve Yaşam Haberleri

Güneş’ten 20 milyar kat geniş karadelik keşfedildi

İki günde bir Güneş kadar kütleyi yutan ‘canavar’ karadelik hızla genişliyor.

Karadelik nedir? Uzayın derinliklerindeki gizemli bölgelerden olan karadelikler, akılları zorlayan büyüklükleri, uzaklıkları ve bilinmezlikleri ile gökbilimcilerin başını döndürüyor. Bütün fizik kurallarını alt üst eden bu esrarengiz yapılara dair çoğu teorik olmak üzere çok az şey biliyoruz. Avustralya’daki bilim insanlarının son keşfi ise süper kütleli bir karadelik hakkında ufuk açıcı bilgiler sunuyor.

Bilimsel çalışmaların yer aldığı ArXiv.org’da yayınlanan makaleye göre, Avustralya Ulusal Üniversitesi (ANU) Astronomi ve Astrofizik Araştırma Okulundan bilim insanları, Dünya’dan 12 milyar ışık yılı uzaklıkta, Güneş’ten yaklaşık 20 milyar kat geniş olan bir süper kütleli karadeliğin varlığını tespit etti. Bu dev yapının, her iki günde bir Güneş kadar kütleyi yutarak genişlemeye devam ettiği ve en hızlı büyüyen karadelik olarak kayıtlara geçtiği belirtiliyor. Öyle ki, büyüme hızıyla oluşan sürtünme ve açığa çıkan gazlar sebebiyle içinde bulunduğu galaksiden binlerce kat parlak durumda.

Sayıların biraz daha anlam ifade edebilmesi için şu yardımcı bilgileri vermek gerekiyor. 1 ışık yılı (yani ışığın bir yılda aldığı mesafe), yaklaşık 10 trilyon kilometre demek. Güneş’in içine de hacim olarak 1 milyon 300 bin tane Dünya’nın sığabileceğini hatırlatabiliriz.

genis-karadelik — Süper kütleli bir karadelikten yayılan parlaklık / NASA

Söz konusu çalışma, ANU Siding Spring Gözlemevi’ndeki SkyMapper Teleskobu ile Avrupa Uzay Ajansı’nın Gaia uydusundan elde edilen veriler ışığında yapıldı. Araştırmayı yürüten ekibin lideri Doktor Christian Wolf, “Eğer bu dev karadeliği Samanyolu Galaksisinin kalbine koysaydık, onu çıplak gözle Ay kadar büyük ve dolunaydan 10 kat parlak görebilirdik göğümüzde. Güneş kadar olmasa da geceleri dünyayı aydınlatırdı. Diğer tüm yıldızları görünmez hale getirirdi. Ayrıca öyle güçlü x ışını yayıyor ki yeryüzünde hayat imkansız hale gelirdi” diyor.

Evrenin ilk zamanlarından kalan ‘canavar’ karadeliğin nasıl bu kadar çabuk büyüdüğünü bilmediklerini belirten Wolf, şunları söylüyor: “Teleskoplarımız bu karadeliklerin önündeki göksel objelerin gölgelerini görebiliyor. Hızla genişleyen karadelikler, etraflarındaki gazları iyonize edip olağanüstü derecede parlayarak çevrelerindeki sisi kaldırıyor ve evreni daha transparan bir hale getiriyor.”

Wolf, önümüzdeki yıllarda faaliyete geçmesi planlanan yeni yer ve uzay teleskopları sayesinde süper kütleli karadeliklere ilişkin birçok yeni keşif yapılacağını sözlerine ekliyor.

karadelik-cekimgucu — Karadeliğin güçlü çekim gücü illüstrasyonu

KARADELİK NEDİR?

‘Kozmik canavarlar’ olarak da nitelendirilen karadelikler, çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve hatta ışığın dahi kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, kütlesi büyük gök cisimleri olarak biliniyor. Karadeliklerin ‘tekillik’ özellikleri sebebiyle üç boyutlu olmadıkları, sıfır hacimli oldukları iddia ediliyor. Sahip oldukları ‘yokluğun’ içinde zamanın yavaş aktığı veya hiç akmadığı tahmin ediliyor.

Astronomide hala en büyük soru işaretlerinden birisi olan karadelikler, gizemli varlıkları nedeniyle fizikçilerden gökbilimcilere kadar birçok uzmanın merak ettiği ve üzerinde çalıştığı alanlardan birisi.

Bilinen evrendeki süper kütleli karadelikler, Güneş’ten 25 milyar kat genişliğe ve 50 milyar kat fazla kütleye ulaşabiliyor.

(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)

Uzayın derinliklerindeki ‘denizanaları’

Şili’deki bir teleskop, çok ender görülen gaz dokunaçlı denizanası galaksilerini görüntüledi.

Gökbilimciler, evrende çözülmeyi bekleyen en büyük gizemlerden birisinin nadir görülen ‘denizanası’ galaksileri olduğunu söylüyor. Bu yıldız kümelerine takma ismini veren denizanası şeklindeki mekanizmanın dev gaz ‘dokunaçları’ bulunuyor. Şimdiye kadar sadece 400 denizanası galaksisi keşfedildi.

Avrupa Güney Gözlemevi (ESO)’dan yapılan açıklamaya göre, Şili’deki VLT (Çok Büyük Teleskop) ile yapılan denizanası galaksileri gözlemleri, merkezlerindeki süper kütleli karadeliklere enerji sağlayan daha önce bilinmeyen bir olguyu gözler önüne serdi. Gaz dokunaçlar, karadelikleri besliyor ve bu sayede galaksi parlak bir görünüme sahip oluyor.

İtalyan gökbilimcilerin lideri olduğu bir ekip, denizanası galaksi disklerinden onbinlerce ışık yılı öteye uzanan dikkat çekici uzun ‘dokunaçlara’ odaklandı. Bu yapılar, ‘çarpma basıncıyla soyulma’ adı verilen bir mekanizma sayesinde üretiliyor. Ortak kütleçekimsel etkileri, galaksileri yüksek hızlarda başka galaksi kümelerinin içine doğru çekiyor. Bu sırada güçlü esen bir rüzgar gibi davranan, sıcak ve yoğun gazla karşılaşan galaksiler, uzun gaz kuyrukları meydana getirerek buralarda yeni yıldız oluşumunu tetikleyebiliyor.

Example of a jellyfish galaxy — Gazdan oluşan dokunaçlarıyla JW100 kod isimli bir denizanası galaksisi (ESO)

Araştırmada incelenen 7 denizanası galaksisinden 6’sının merkezinde, çevresindeki gazla beslenen birer süper kütleli karadelik keşfedildi. Bu oran beklenmedik derecede yüksek. Genelde bu oran galaksilerde onda birden daha az.

Çalışmayı yürüten İtalyan ekip lideri Bianca Poggianti, “Çarpma basıncı soyulması ile aktif karadelikler arasındaki böyle güçlü bir bağlantı olduğu tahmin edilmiyordu ve şimdiye kadar hiç rapor edilmemişti. Görünüşe göre merkezdeki karadelik atılmak yerine galaksi merkezine ulaşan gazın bir kısmıyla besleniyor” diyor.

Galaksilerin merkezinde bulunan süper kütleli karadeliklerin neden küçük bir kısmının aktif birer canavar oldukları uzun süredir tartışılan bir konu. Süper kütleli karadelikler neredeyse tüm galaksilerde bulundukları halde neden bir kısmı madde tüketerek parlıyor? Elde edilen sonuçlar, karadeliklerin beslenme alışkanlıkları ile ilgili daha önce bilinmeyen bir ‘gaz dokunaçları’ mekanizmasını gözler önüne seriyor.

Poggianti’ye göre, araştırma sayesinde galaksilerin genişleyen bir evrende nasıl oluştukları ve değiştiklerine dair uzun süredir devam eden bir bulmaca anlaşılmış olacak. Denizanası galaksileri, çarpıcı değişimler geçiren galaksilerin değişimlerinin anlaşılması için anahtar durumundalar.

(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)

Buz yağmurlarıyla beslenen karadelik keşfedildi

Dünya’dan 1 milyar ışık yılı uzakta eşi benzeri görülmemiş kozmik fırtına koşulları yaşanıyor.

Şili’deki ALMA Teleskobu’nu kullanan uluslararası gökbilimci ekibi, şimdiye kadar görülmeyen bir kozmik hava olayına şahit oldu. Dünya’dan yaklaşık 1 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir galaksinin merkezinde yer alan süper kütleli karadeliğin üzerine donmuş gazlardan oluşan yağmurlar yağdığı tespit edildi.

Avrupa Güney Gözlemevi (ESO)’dan yapılan açıklamaya göre, söz konusu araştırma, galaksiler arasında bulunan sıcak gazların soğuyup bir araya geldiğini, bir galaksinin merkezine doğru ilerlediğini ve merkezdeki süper kütleli karadeliği beslediğini gösteren doğrudan ilk kanıtları içeriyor. Galaksi çapındaki donmuş gazlardan oluşan buz yağmuru fırtınasının, Güneş’ten 300 milyon kez büyük bir karadeliğe ‘aktığı’ belirlendi.

ABD’deki Yale Üniversitesi’nden Grant Tremblay’ın lideri olduğu ekip, ALMA’yı kullanarak tümüne ‘Abell 2597’ adı verilen ve yaklaşık 50 galaksiden oluşan aşırı parlak bir kümeyi inceledi. Bu galaksilerin arasındaki uzayı kaplayan ve sıcak iyonlaşmış gazdan oluşan yoğun bir atmosfer bulunuyor. Tremblay, “Oldukça sıcak olan bu gaz hızlı bir şekilde soğuyarak, yoğunlaşabilir ve yeryüzü atmosferindeki nemli havaya benzer şekilde ısınarak yağmur bulutlarını meydana getirebilir. Daha sonra yeni oluşan yoğun bulutlar galaksi üzerine yağarak yıldız oluşumuna yakıt sağlar ve süper kütleli karadeliği besler” diyor.

karadelik1 — Süper kütleli karadelik ve etrafındaki gaz bulutları illüstrasyonu (ESO)

Astronomlar, merkezdeki en parlak galaksinin çekirdeğinde şu inanılmaz manzarayı keşfetti: Süper kütleli karadeliğe doğru saatte yaklaşık bir milyon kilometre hızla ilerleyen üç büyük soğuk gaz kütlesi. Her bulutun içeriği yaklaşık bir milyon Güneş kütlesi miktarında ve onlarca ışık yılı genişliğindeler. (1 ışık yılı = yaklaşık 10 trilyon kilometre).

Gaz bulutlarının merkezi, karadelikten yaklaşık 300 ışık yılı uzaklıkta, gökbilimsel ifadeyle yenilip yutulmanın sınırındalar. ALMA, karadelik etrafında sadece üç tane soğuk gaz bulutu keşfedebilmiş olsa da, gökbilimcilere göre yakın çevrede bulunan binlercesi karadeliğin uzun bir süre yakıtı olmaya devam edecek.

Bilim insanları, önceden süper kütleli karadeliklerin galaksinin dış kısmındaki halede bulunan sıcak iyonlaşmış gazı yuttuklarını düşünüyordu. Yeni ALMA gözlemlerine göre, karadelikler ayrıca oldukça soğuk dev moleküler gaz bulutlarının kaotik yağmurlarıyla da beslenebiliyor. Gökbilimcilerin sonraki adımı, ALMA’yı kullanarak bu “yağmur fırtınalarının” diğer galaksilerdeki kozmik hava durumuna etkisini araştırmak olacak.

(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)

Samanyolu’ndan 30 kat büyük galaksiler keşfedildi

Hintli astronomlar her biri en az 3 milyon ışık yılı genişliğinde yüzlerce radyo galaksisi ortaya çıkardı.

Hindistan’dan gökbilimciler, bilinen evrenin sınırları içinde oldukça nadir tespit edilebilen yüzlerce yeni GRG (giant radio galaxy – dev radyo galaksisi) buldu. Son derece gizemli olan ve sadece radyo teleskoplarıyla yerleri belirlenebilen bu uzak yıldız kümeleri öylesine büyükler ki en az 30 tane Samanyolu Galaksisi yan yana gelse bir tanesinin genişliğine ancak ulaşabiliyor.

GRG’leri güçlü manyetik alanlar nedeniyle çok fazla radyo ışınımı yapan galaksiler olarak tanımlayabiliriz. Optik aygıtlarla görünen galaksinin iki yanında uzanan simetrik iki radyo kaynağı gözlemlenir. GRG’ler 6,5 milyon ışık yılını aşan uzaklıklarda görülebilen doğrusal uzunluğa sahip radyo galaksileridir. Eşlerine çok az rastlanan GRG’ler, gökbilimcilerin radyo kaynaklarının oluşumunu ve evrimini incelemesi için önemlidir.

İngiltere’deki Oxford Üniversitesi basın bürosundan yapılan açıklamaya göre, 20 yıla yakın süren bir radyo araştırmasının ve ABD’nin New Mexico eyaletindeki VLA Teleskobu’nun verilerini kullanan astronomlar, çekirdeklerindeki süper kütleli karadeliklerin adeta bir motor işlevi görerek iki yanından ışık hızında yüksek enerji parçacıkları püskürttüğü aşırı derecede aktif yüzlerce GRG ortaya çıkardı.

GRGs-744x558 — Keşfedilen yeni GRG’lerden 25 tanesiyle oluşturulmuş bir kolaj

Bu devlerin her biri en az 3 milyon ışık yılı genişliğinde. Yani yaklaşık 33 tane Samanyolu Galaksisi’nin bir çizgi boyunca yan yana konulmasına denk geliyor. (1 ışık yılı = yaklaşık 10 trilyon kilometre). Ayrıca her biri en az 100 milyon Güneş kütlesinden milyarlarca Güneş kütlesine ulaşan ‘canavar’ karadeliklere ev sahipliği yapıyor.

Araştırmaya katılan bilim insanlarından Pratik Dabhade, “GRG’lerin büyüklüğünü idrak edebilmemiz neredeyse imkansız. Çalışmamız bu galaksilerin nasıl bu kadar büyüdüklerini anlamaya yardımcı olacak. Nerelerde, hangi şartlarda doğduklarını ve açığa çıkardıkları radyo ışınımlarını inceliyoruz” diyor. Profesör Joydeep Bagchi ise ekliyor: “GRG’lerdeki süper kütleli karadeliklerin enerjik aktivitesinin yaşam döngüsünü, içine çektiği ve püskürdüğü maddelerin özelliklerini, galaksinin iki yanından simetrik olarak yayılan radyo ışınımlarına olan etkilerini anlamaya çalışıyoruz.”

Gökbilimciler son 60 yılda sadece bir avuç kadar bu büyüklükte GRG bulabilmişti. Bilim insanları, artık güçlü bilgisayarların gelişmiş simülasyonlarını da kullanarak söz konusu gizemli diyarların doğasını çözmek için uğraş verecek. Hintli astronomların keşfettiği yüzlerce yeni GRG’nin, Hindistan’daki GMRT ile Hollanda’daki LOFAR radyo teleskoplarıyla araştırılmasına devam edileceği belirtildi.

(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)

Karadeliklerden doğan esrarengiz yıldızlar

Avrupalı gökbilimciler yeni bir yıldız oluşum kaynağı belirledi.

Avrupa Güney Gözlemevi (ESO)’daki bilim insanları, galaksilerin merkezinde yer alan süper-kütleli karadeliklerden dışarıya atılan güçlü madde çıkışlarının yeni yıldızlar oluşturduğunu keşfetti.

ESO’dan yapılan açıklamaya göre, Birleşik Krallık önderliğindeki bir Avrupalı gökbilimciler ekibi, Şili’deki VLT (Çok Büyük Teleskop) ile Dünya’dan yaklaşık 600 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan ‘IRAS F23128-5919’ adlı iki galaksi arasındaki çarpışma sürecini gözlemledi. (1 ışık yılı = Yaklaşık 10 trilyon kilometre). Güneyde yer alan galaksinin merkezindeki süper-kütleli karadeliğin yakınlarında şiddetli madde rüzgarı -taşan madde – tespit edildi. Burada yeni yıldızların doğmakta olduğuna dair ilk belirgin kanıtlar elde edildi.

Araştırmaya göre, bu tür madde rüzgarları galaksilerin aktif ve çalkantılı merkezlerinde oluşan yüksek enerji üretimiyle ortaya çıkıyor. Çoğu galaksinin merkezinde sakin halde bulunan süper-kütleli karadelikler, etraflarındaki maddeyi tüketmeye başladıklarında çevrelerindeki gazı ısıtmaya başlıyor. Isınan gaz güçlü ve yoğun rüzgarlar şeklinde ev sahibi galaksinin merkezinden dışarıya doğru atılıyor.

iras1 — 600 milyon ışık yılı uzaklıkta çarpışan iki galaksi (IRAS F23128-5919) – Hubble/NASA

İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nden ekip lideri Roberto Maiolino, “Bir süredir bu akıntıların yıldız oluşumu için yeterli koşulları barındırdıklarını düşünüyorduk ancak gözlenmeleri oldukça güç olduğundan henüz kimse görememişti. Elde ettiğimiz sonuçlar heyecan verici çünkü burada yıldızların oluşmakta olduğunu tartışmasız bir şekilde ortaya koyuyor. Eğer çoğu yıldız böyle bir karadelik akıntısında meydana geliyorsa galaksi evriminde tamamen yeni bir senaryo ile karşılaşabiliriz” dedi.

Araştırma ekibi, süper-kütleli karadelikten gelen madde akıntısı içinde bulunan ve yeni doğmakta olan bir yıldız popülasyonu tespit etti. Buradaki yıldızların yaşlarının birkaç 10 milyon yıldan daha az olduğu düşünülüyor. Galaksinin dış kısımlarındaki yıldızlardan daha sıcak ve parlak oldukları görülüyor.

gama1 — Şili’deki VLT (Çok Büyük Teleskop)

Gökbilimciler yıldızların hareketlerini ve hızlarını da belirleyebildi. Bölgedeki çoğu yıldızdan gelen ışığa göre bunlar galaksi merkezinden dışarıya doğru çok yüksek hızlarda hareket ediyorlar.

Keşif, bilim insanlarının astrofiziğin bazı alanlarındaki anlayışları üzerine yeni ve heyecan verici bilgiler ekliyor: Örneğin galaksilerin şekillerini nasıl kazandıkları, galaksiler-arası uzayın ağır elementlerce nasıl zenginleştiği, hatta açıklanamayan kozmik kırmızı-ötesi arkafon ışımasının nereden kaynaklandığı gibi..

Karadelik yakınlarındaki aşırı koşullarda oluşabilen yıldızlara dair onaylanmış ilk gözlemlerin yer aldığı araştırmanın sonuçları Nature dergisinde yayınlandı.

(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)

Galaksiden ‘kovulan’ karadelik keşfedildi

Hubble Teleskobu, bir milyar Güneş kütlesinde ‘istenmeyen’ süper kütleli karadelik gözlemledi.

Hubble Uzay Teleskobu, 100 milyon süpernova (yıldız patlaması)’na eş değer bir güçle kendi galaksisinin merkezinden uzaklaştırılan bir süper kütleli karadelik tespit etti. Bu dev gök cismi, Güneş’ten en az bir milyar kat fazla kütleye sahip.

Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA)’dan yapılan açıklamaya göre, Hubble Teleskobu, Dünya’dan 8 milyar ışık yılı uzaklıkta yer alan bir galakside kuasar (optik ve mor ötesi ışınım yayan yıldızımsı ışık kaynağı) gözlemledi. ‘3C 186’ adlı bu ışık kaynağını çok büyük bir karadeliğin oluşturduğu belirlendi. (1 ışık yılı = yaklaşık 10 trilyon kilometre)

Keşfi ilginç ve benzersiz kılan durum ise şu: Bu büyüklükteki karadelikler genellikle galaksilerin merkezlerinde yer alır. Ancak söz konusu süper kütleli karadelik, galaksinin çekirdeğinden 35 bin ışık yılı uzaklıkta bulunuyor ve galaksinin dışına doğru hızla yolculuğuna devam ediyor.

blackhole — Galaksinin merkezinden uzaklaşan en parlak gök cismi ‘3C 186’ (Hubble/NASA)

Bunun sebebinin ne olabileceğini araştıran NASA uzmanları şu sonuca ulaştı: Hubble Uzay Teleskobu aslında iki galaksinin birleşme sürecini görüntülemişti. Merkezlerindeki karadeliklerin birbirlerine yaklaşmasının ardından açığan çıkan 100 milyon süpernova gücündeki inanılmaz yerçekimi dalgası sebebiyle karadeliklerden birisi galaksi dışına doğru ‘kovuldu.’

İşte bir milyar Güneş kütlesindeki bu devasa ve ‘istenmeyen’ karadelik, saatte 7,5 milyon kilometre hızla galaksinin dışına doğru seyahat ediyor. Öyle bir sürat ki, Dünya’dan Ay’a 3 dakikada gidebilmeniz anlamına geliyor. Ancak Hubble’ın görüntülediği bu uzak galaksi o kadar büyük ki, dev karadeliğin galaksiden tamamen çıkması 20 milyon yıl sürecek. NASA uzmanları, böyle bir karadeliğe çok az rastlanıldığını vurguluyor.

KARADELİK NEDİR?

(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)

Karadeliğin gazabına uğrayan ‘harap’ bir galaksi görüntülendi

‘NGC 4696’ galaksisi, merkezindeki süper kütleli karadelik tarafından yok ediliyor.

Gökbilimciler, Dünya’dan 150 milyon ışık yılı uzaklıkta ‘yıkıma uğrayan’ bir galaksiyi ve merkezindeki süper kütleli karadeliği gözlemledi. (1 ışık yılı = Yaklaşık 10 trilyon kilometre).

Centaurus (Erboğa) Takımyıldızı’nda yer alan ‘NGC 4696’ adlı galaksi (yıldız kümesi), Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) ile Avrupa Uzay Ajansı (ESA)’nın kontrolündeki Hubble Uzay Teleskobu tarafından görüntülendi. Gaz ve toz bulutları tarafından boğulan dev galaksinin tuhaf ve karmakarışık şekline süper kütleli bir karadeliğin sebep olduğu, galaksinin parçalanma ve yok olma sürecinin fotoğraflandığı belirtiliyor.

İlk bakışta diğer komşuları gibi standart oval bir görünümü olan NGC 4696’ya yakından bakıldığında bir şeylerin ters gittiği belli oluyor. Ana gövdeden yıldızlar arası uzaya doğru kıvrımlanan iplik tel şeklindeki olağanüstü uzantılar toz ve iyonize hidrojenden oluşuyor. Yeni araştırmalar, galaksinin çekirdeğinde bu görünüme sebep olan ölümcül bir karadelik olduğunu, aynı zamanda galaksinin yeni yıldızlar oluşturmasını önlediğini bildiriyor. Bu galaksi temel olarak ölü durumda.

İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nden astronomlar, her biri yaklaşık 200 ışık yılı uzunluğunda toz ağırlıklı kolların, çevrelerini saran gazdan en az 10 kat daha yoğun olduğunu belirledi. Bu kolların hepsi, galaksinin merkezindeki parlak çekirdekte birleşiyor ve çevrelerindeki gazı o noktaya doğru taşıyor. Merkezdeki süper kütleli karadelik, yakındaki gazı ısıtarak dışarı doğru süper-sıcak materyal akışı açığa çıkarıyor ve bütün bir galaksiyi etkileyerek yok oluşuna doğru sürüklüyor.

KARADELİK NEDİR?

(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)

Milyarlarca güneşi yutabilecek güçte 5 karadelik!

5 karadelik, NASA’nın Nükleer Spektroskopik (NuStar) uzay teleskopu tarafından ortaya çıkarıldı.

Uzayda daha önce gaz ve toz kaplı olduğu sanılan uzak bir bölgede milyarlarca Güneş’i yutabilecek büyüklükte 5 dev karadelik tespit edildi.

İngiltere’deki Durham Üniversitesi Extragalactic Astronomi Merkezi’nden George Lansbury önderliğindeki araştırma ekibinin bulgularına göre, evrende benzer nitelikte milyonlarca dev karadelik bulunabilir.

5 karadelik, NASA’nın Nükleer Spektroskopik (NuStar) uzay teleskopu tarafından ortaya çıkarıldı. NuStar, gökcisimlerinin yerini, karadeliklerden gelen yüksek x-ray enerjisi ile belirledi. Uzaklıkları henüz anlaşılamayan gökcisimleri, kalın bir toz ve gaz tabakasının arkasında olduğu için diğer teleskoplar tarafından fark edilmedi.

image_2988_1-mrk-34 — Fotoğraf: NuStar – NASA

‘Süper kütleli karadelik’ olarak adlandırılan bu gök cisimlerinin kütleçekimi o kadar büyük ki, çevresindeki gazı, yıldızı, gezegeni ve ışığı içine çekerek yutuyor. Güneş’ten milyarlarca kat daha büyük hacimleriyle inanılmaz boyutlara ulaşabiliyorlar. Karadeliklerin merkezinde ne olduğu henüz bilinmiyor. Bu gizemli hiçliğe fizik kurallarının geçersiz kılındığı yer (tekillik) adı veriliyor.

EVRENDE MİLYONLARCA ‘CANAVAR’ KARADELİK BULUNABİLİR

NuStar, merkezindeki süper kütleli karadeliklerin hayli hareketli olduğu düşünülen 9 farklı galaksiyi gözlemliyordu. Bunlardan 5’inde yer alan karadeliklerin sanılandan daha da aktif olduğu ortaya çıktı.

Durham Üniversitesi’nden George Lansbury, evrende bu tür büyük karadeliklerin sayısının düşünülenden çok daha fazla olabileceğini, milyonlarcasının bulunabileceğini kaydetti. Süper kütleli -canavar- karadelikler, çoğunlukla galaksilerin merkezlerinde bulunuyor. Samanyolu Galaksisi’nin merkezindeki süper kütleli karadeliğin, Dünya’dan 25 bin ışık yılı uzaklıktaki ‘Sagittarius A’ olduğu düşünülüyor.

Araştırma sonuçları, İngiltere Kraliyet Astronomi Topluluğu’nun Galler’de düzenlediği ulusal astronomi toplantısında açıklandı.