Araştırma: Dünyayı vuran dev tsunami 4,5 kilometre yüksekliğindeydi

GÖKHAN ÖZTÜRK  /  İSTANBUL

Bilim insanları, 66 milyon yıl önce Meksika Körfezi’ne düşen ve dinozorların yok olmasına sebep olan dev astreoidin açığa çıkardığı mega tsunamiye ilişkin yeni veriler ortaya koydu. Tüm dünyayı vuran dalgaların yüksekliğinin 4,5 kilometreye ulaştığı belirtildi.

Agu Advances dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmanın sonuçlarına göre, dünya çapında 100’den fazla bölgeden gelen toprak ve kaya içeriklerini analiz eden araştırmacılar, asteroidin Meksika’nın Yucatán Yarımadası’na çarpmasıyla meydana gelen efsanevi tsunamiye ilişkin dijital modeller oluşturdu.

Michigan Üniversitesi Dünya ve Çevre Bilimleri Bölümü’nden araştırmaya katılan Molly Range, “Bu tsunami, dünyanın dört bir yanındaki okyanus havzalarındaki tortuları rahatsız edecek ve aşındıracak kadar güçlüydü” diyor.

BİLİNEN YAŞAMIN DÖRTTE ÜÇÜ YOK OLDU

Daha önceki bulgulardan yola çıkan araştırma ekibi, 14 kilometre çapındaki devasa asteroidin, sesten 35 kat hızlı bir şekilde, yani saatte 43 bin 500 kilometre hızla yeryüzüne çarptığı anın simülasyonunu oluşturdu.

Asteroidin çarpmasından sonra birçok yaşam formu öldü; nonavian dinozorların soyu tükendi (bugün sadece yaşayan dinozorlar olan kuşlar hayatta kaldı) ve tüm bitki – hayvan türlerinin yaklaşık dörtte üçü yok oldu.

Daha önceki çalışmalar, asteroidin hayvanları canlı canlı pişiren ateş dalgasını, öldürücü asit yağmurlarını ve uzun süreli küresel soğumaya yol açan kükürt bakımından zengin kayaları toz haline getirmesini konu almıştı. Ancak açığa çıkan yıkıcı tsunami hakkında çok az şey biliniyordu.

Range ve meslektaşları, tsunami hakkında daha fazla bilgi edinmek için, Kretase döneminin sonunu işaret eden kitlesel yok olma olayından hemen önce veya sonra ortaya çıkan 120 ‘sınır bölümü’ deniz çökellerini başarılı bir şekilde analiz ederek Dünya’nın o dönemki jeolojisi hakkında fikir sahibi oldular.

Araştırmacılar, asteroidin çarpma tsunamisinden kaynaklanan ilk enerjinin, Aralık 2004’te 230 bin’den fazla insanı öldüren Hint Okyanusu depremi tsunamisinin açığa çıkardığı enerjiden 30 bin kat daha büyük olduğunu buldu. Asteroid Dünya’ya çarptığında, 100 kilometre genişliğinde bir krater oluşturdu (Chicxulub krateri) ve atmosfere yoğun bir toz – kurum bulutu saldı.

Chicxulub krateri illüstrasyonu

Çarpmadan sadece 2,5 dakika sonra, asteroidin oluşturduğu büyük eriyik malzeme bir su duvarını dışarı doğru itti. Simülasyona göre bu su duvarının (tsunaminin) yüksekliği 4,5 kilometreye ulaştı. 10 dakika içinde, 220 kilometre uzaklıkta tsunaminin yüksekliği 1,5 kilometreye indi. Çarpışmadan bir saat sonra, tsunami Meksika Körfezi’ni terk etti ve Kuzey Atlantik’e sıçradı.

Çarpışmadan dört saat sonra, tsunami o zamanlar Kuzey’i Güney Amerika’dan ayıran bir geçit olan Orta Amerika Deniz Yolu’nu geçti ve Pasifik’e ulaştı. Asteroidin çarpmasından tam bir gün sonra, dalgalar Pasifik ve Atlantik’in çoğunu geçerek Hint Okyanusu’na her iki taraftan girdi ve 48 saat sonra dünyanın kıyılarının ve içlerdeki kara parçalarının çoğuna vurmuş oldu.

ÇARPIŞMANIN İZLERİ 12 BİN KİLOMETRE UZAKTA BULUNDU

Su, o kadar hızlı hareket etti ki, deniz tabanındaki ince taneli tortuları aşındırabilecek bir hız olan, saniyede 0,6 kilometre değerini de aştı.

Araştırma ekibi, Meksika’daki Chicxulub kraterinden yaklaşık 12 bin kilometre uzaklıkta, Doğu Yeni Zelanda’nın kuzey ve güney adalarında dahi çarpışmaya ait kayalık çökeltiler buldu.

Dünya tarihi boyunca farklı kıtalarda yaşanan çok sayıda yıkıcı deprem ve tsunami nedeniyle yüzbinlerce kişi hayatını kaybetti. Eşine az rastlanan yükseklikteki dev dalgalara depremler, yanardağ patlamaları ve ani toprak kaymaları yol açtı.

Molly Range ve ekip arkadaşları, 66 milyon yıl önce tüm dünyayı etkileyen çarpışma ve tsunaminin gücünün, belgelenmiş hiçbir doğal afet ile karşılaştırılamayacak kadar büyük olduğunun altını çiziyor.


(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir