Astronomları şaşırtan gizemli gök cismi

Gökbilimciler beş yıldır dev boyutlarda olan uzak bir kürenin yapısını çözmeye çalışıyor.

Bilim insanları ilk olarak 2012 yılında keşfedilen ve uzayda esrarengiz bir şekilde başıboş dolaşan benzersiz dev gök cisminin ne olduğunu anlamaya çalışıyor. Yeni yapılan gözlemlerde metalik yapı belirtileri ortaya çıktı.

Fransa’daki Grenoble Alpes Üniversitesi’nin, bilimsel araştırmaların yer aldığı ArXiv.org’da yayınlanan yeni çalışmasına göre, Dünya’dan yaklaşık 100 ışık yılı uzaklıkta bulunan ‘CFBDSIR J214947.2-040308.9’ adlı cisim, bir gezegen, kahverengi cüce yıldızı ya da bilinmeyen başka bir şey olabilir. (1 ışık yılı = Yaklaşık 10 trilyon kilometre)

Avrupa Güney Yarımküre Astronomik Araştırmalar Organizasyonu (ESO) tarafından 5 yıl önce yapılan açıklamada, Jüpiter’den 4 ila 7 kat büyük olan cismin, “uzayda büyük olasılıkla yıldızı olmadan yalnız dolaşan bir gezegen” olabileceği belirtilmişti. Ancak yeni bir araştırmaya göre durum farklı olabilir.

NASA’nın Spitzer Uzay Teleskobu ve bazı yer teleskopları ile yeni gözlemlerde bulunan Fransız gökbilimciler, nesnenin olağan dışı derecede yüksek bir metal içeriğine sahip olması gerektiğini belirtiyor. Araştırmayı yürüten ekipten Philippe Delorme, “Bu cisim, ya uzayda serbest olarak dolaşan bir gezegen, ya yüksek metalikliğe sahip bir kahverengi cüce, ya da ikisinin bir bileşimi” yorumunu yapıyor.

Kahverengi cüceleri, ne yıldız ne de gezegen kategorisine konabilen gök cisimleri olarak açıklayabiliriz. Yıldızlararası gaz bulutlarının çökmesiyle oluşan kahverengi cüceler, kendilerini yıldız yapacak nükleer tepkimelerin başlayamayacağı kadar hafiftirler. 80 Jüpiter kütlelik sınıra ulaşamadıkları için yeteri kadar ısınamayıp sönerler.

Serbestçe dolaşan gezegenleri ise herhangi bir yıldıza bağlı olmadan uzayda dolaşan gezegen kütlesindeki cisimler olarak sınıflandırabiliriz. Bu tür nesnelerin olası örnekleri daha önceden de bulunmuştu ancak yaşları bilinmeden bunların gerçekten gezegen mi yoksa yıldız olacak kadar madde biriktiremeyen bir kahverengi cüce mi olduklarını öğrenmek mümkün değil. Tahminler yürütülse de CFBDSIR J214947.2-040308.9’un yaşı hesaplanabilmiş değil.

Her iki senaryo da gezegenlerin ve yıldızların nasıl oluştuğu ve davrandığı üzerine önemli sorular ortaya koyuyor. Üçüncü seçenek ise daha önce hiç karşılaşmadığımız, belki de doğal olmayan yollarla oluşmuş, sırlarla dolu bir yer olabileceği gerçeği. Gökbilimciler hayli merak uyandırıcı olan bu gök cismi üzerindeki araştırmalarını sürdürecek.


(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)

Derin uzayda su bulutları keşfedildi

Dünya’dan 1300 kat büyük gizemli bir gökcisminin su bulutlarıyla kaplı olduğu bildirildi.

Dünya’dan yaklaşık 7,3 ışık yılı uzaklıkta, su ve buz yüklü bulutlarla çevrili olduğu düşünülen dev bir gök cismi gözlemlendi. (1 ışık yılı = Yaklaşık 10 trilyon kilometre)

ABD’deki Pennsylvania Eyalet Üniversitesi’nden astronom Kevin Luhman’ın araştırmasına göre, su ve buz yüklü bulutlar, Jüpiter büyüklüğündeki ‘Wise J0855-0714’ adlı bir kahverengi cücenin etrafını sarıyor.

İlk kez 1995’te keşfedilen kahverengi cüceler, ne yıldız ne de gezegen kategorisine konulabiliyor. Gaz bulutlarının çökmesiyle oluşsalar da gökcismini yıldız yapacak nükleer tepkimelerin başlamayacağı kadar hafif oldukları için 80 Jüpiter kütlelik sınıra ulaşamıyor ve yeteri kadar ısınamayıp sönüyorlar. Kahverengi cüceleri asla gelişmeyen yıldızlar olarak da niteleyebiliriz. Bunun sebebi de nükleer füzyon için gerekli ısı ve ışığı üretmek için çok küçük olmaları.

NASA’nın Wise kızılötesi uzay teleskobundan gelen verileri inceleyen Kevin Luhman, keşfedilen kahverengi cücenin yüzey sıcaklığının, suyun donma noktasından biraz aşağıda olduğunu, Dünya’dan soğuk, Jüpiter’den ise sıcak olduğunu belirtiyor.

Araştırma sonuçlarını değerlendiren California Üniversitesi’nden Jonathan Fortney, “Cisim, olağanüstü derecede ilginç. Güneş Sistemi dışında ilk kez su yüklü bulutların olduğuna dair belirtiler içeriyor. Güneş Sistemi’nde sadece Dünya’da ve Mars’ta var. Jüpiter ve Satürn gibi dev gezegenler, amonyak bulutları su yüklü bulutları kaplayacak kadar soğuktur. Bu soğuk gök cismi ise bilinen sınıflandırmaların dışına çıkıyor” diye konuştu.

Aynı üniversiteden Andrew Skemer ise, “Kahverengi cücenin son derece düşük ısısı, Dünya, Mars, Jüpiter ve Satürn’den sonra atmosferinde su bulutları bulunması muhtemel ilk gökcismi olmasını sağlıyor. Elde ettiğimiz spektrum, genel itibariyle çarpıcı bir şekilde Jüpiter’e benzeyen gök cisminin su buharı ve bulutlar ile kaplı olduğunu gösteriyor” açıklamasını yaptı.

Kahverengi cücedeki su varlığının 2018’te uzaya fırlatılacak James Webb Uzay Teleskopu ile yapılacak gözlemlerden sonra kesinleşebileceği belirtiliyor. Araştırma sonuçları The Astrophysical Journal Letters’ta yayınlandı.


(Bilimpro.com haber içerikleri kaynak gösterilmeden ve yazarın adı belirtilmeden alıntı yapılamaz, kanuna aykırı ve izinsiz kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz)